Materiały dla rodziców uczniów klasy VIII

Jak wspierać młodzież w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych?

Odkrywanie swojego powołania, wybór właściwej ścieżki edukacyjnej i przyszłego zawodu to zadania trudne i życiowo bardzo ważne. Przyszła praca jest bowiem nie tylko źródłem dochodu, ale także zawodowej satysfakcji wynikającej z realizowania swoich pasji, zainteresowań i rozwoju osobistego. Przyszły zawód określa miejsce jednostki w społeczeństwie, przyjmowany przez nią system wartości, wzory zachowania. Zatem wybór zawodu nie może być sprawą przypadku.

           

Co należy brać pod uwagę przy wyborze zawodu i szkoły?

Różne zawody i specjalności, różne szkoły stawiają kandydatom odmienne wymagania zarówno pod względem warunków zdrowotnych, psychicznych czy społecznych. Dlatego przed wyborem zawodu i drogi kształcenia należy rozważyć:

 

• Stan zdrowia dziecka

Każdy zawód stawia własne wymagania. Elektromonterom potrzebny jest dobry wzrok. Zdrowe nogi powinien mieć lekarz, fryzjer, ekspedient. Pracownicy budownictwa powinni być odporni na warunki atmosferyczne. Praca w pyle, z chemikaliami  nie jest wskazana przy różnych postaciach uczuleń, a płaskostopie stanowi przeciwwskazanie do tych zawodów, w których praca odbywa się w pozycji stojącej: tokarz, fryzjer, kelner itp. To są tylko wybrane przykłady. Warto więc porozmawiać z lekarzem lub  skorzystać z pomocy poradni psychologiczno – pedagogicznej, która pomoże w wybraniu zawodu dla dziecka .

• Zdolności i uzdolnienia

Osiągnięcia w jakiejś dziedzinie mówią nam o zdolnościach, pod warunkiem, że uzyskiwaniu wysokich wyników nie towarzyszy duży nakład pracy, a sukcesy przychodzą z łatwością. Zatem miarą zdolności są nie tylko oceny szkolne, ale również włożony w nie wysiłek. Zdolności mogą mieć charakter ogólny ( najczęściej utożsamia się je z inteligencją ) lub kierunkowy, dotyczący określonej dziedziny, np. zdolności plastyczne, muzyczne, matematyczne, językowe, techniczne, sportowe, interpersonalne, praktyczno-porządkowe itp.

Warto zastanowić się do czego nasze dziecko ma uzdolnienia, jakie przedmioty przyswaja łatwiej, a które trudniej, czy ma zdolności do nauki teoretycznej, czy wybierze szkołę zawodową ze względu na uzdolnienia praktyczne?

Uświadomienie sobie własnych uzdolnień przed podjęciem decyzji o wyborze zawodu jest niezwykle istotne, ponieważ różne zawody wymagają różnych uzdolnień. Na przykład w zawodzie technika – elektronika konieczne są uzdolnienia do fizyki i matematyki. Trudno też wyobrazić sobie pracę architekta bez zdolności rysunkowych, wyobraźni przestrzennej czy zdolności planowania.
Nasze zdolności decydują o efektywności podejmowanych działań.

• Zainteresowania i zamiłowania

Zainteresowania i zamiłowania dziecka są bardzo ważnym czynnikiem motywującym, określają stosunek uczuciowy do przyszłej pracy. Ci, którzy swej pracy nie lubią, wykonują ją niechętnie, nudzą się. Ci natomiast, którzy wybrali zawód zgodnie z zamiłowaniem wykonują go z pasją, są dobrymi pracownikami, a wykonywane zajęcie jest źródłem radości  i spełnienia.

Warto zatem zadbać o rozwój zainteresowań dziecka już od najmłodszych lat:

- obserwować, czym dziecko lubi się bawić, co ogląda w TV, w jakie gry gra, czym lubi zajmować się w czasie wolnym,

- motywować do uczęszczania na wybrane przez dziecko zajęcia pozalekcyjne, czy pozaszkolne,

- pozwalać, by doświadczyło udziału w różnych aktywnościach, ponieważ metodą prób i błędów dziecko poznaje to, co lubi robić.

 Rodzice powinni mieć czas na rozmowę z dzieckiem, poznawać je, pytać, a przede wszystkim uważnie słuchać. W ten sposób mogą uniknąć takiej postawy, że dziecko ma być realizatorem ich niespełnionych planów. Może to doprowadzić do kryzysu, a nawet zerwania relacji  z rodzicami.

• Temperament i charakter

Temperament obejmuje przede wszystkim życie emocjonalne człowieka, jego ruch, mimikę, gesty. Uczniowie lubiący ruch, zmiany, towarzystwo ludzi, będą zadowoleni z zawodu ekspedientki, pielęgniarki. Osoby spokojne, cierpliwe, staranne, będą dobrze się czuły  w zawodzie kreślarza, chemika, montera. Szybkiego refleksu wymaga się od kierowcy, a wiele ciepła, życzliwości i opanowania wymaga praca lekarza, pielęgniarki  czy nauczyciela.

 

      Wiedza o samym sobie nie wystarczy. Istnieje konieczność uzyskania informacji o zawodach, by móc dokonać porównania wymagań zawodu z własnymi możliwościami, potrzebami, zainteresowaniami   i uzdolnieniami.

Warto zatem zastanowić się, w jakich obszarach zawodowych dziecko może sprawdzić się, czy będzie to praca:

• z ludźmi (lekarz, nauczyciel, psycholog, kelner, sprzedawca, kosmetyczka, fizjoterapeuta),
• z maszynami i urządzeniami (pilot, kierowca, mechanik, elektryk, kucharz, cukiernik, murarz, stolarz, cieśla, inżynier elektronik),
• z przyrodą, w tym ze zwierzętami (rolnik, leśnik, weterynarz, hodowca zwierząt, zootechnik),
• z liczbami (informatyk, matematyk, programista, ekonomista, kartograf, księgowy, kasjer, architekt),
• dotycząca działalności artystycznej (aktor, muzyk, reżyser, plastyk, fotograf, projektant mody, dekorator wnętrz).

Niezbędna jest też wiedza o rynku pracy, o zawodach nadwyżkowych, deficytowych i zawodach przyszłości.

 Warto odwiedzić strony: Barometr zawodów 2021, www.mapakarier, Doradca 2020. https://www.praca.pl/poradniki/warto-wiedziec/.

 

Kto ma decydować o wyborze zawodu?

  Rodzice są pierwszymi i najważniejszymi doradcami zawodowymi dla swoich dzieci. To rodzice najlepiej znają swoje dziecko. Czternastolatek czy piętnastolatek nie są jeszcze dojrzali do podjęcia tak ważnej decyzji. Rodzice powinni aktywnie współuczestniczyć  w wyborze zawodu przez dziecko, prowadzić rozmowy na ten temat, zachęcać do zdobywania informacji.

W przypadku trudności z podjęciem decyzji odnośnie wyboru szkoły dla dziecka warto skorzystać z profesjonalnej pomocy doradcy zawodowego zatrudnionego w poradni  psychologiczno-pedagogicznej.